مبارزات مردم کرمانشاه با رژیم پهلوی در مهر ماه سال 57 / وقتی گسترده‌ترین تظاهرات انقلاب در دروازه نجف رخ داد

به گزارش نوید شاهد کرمانشاه به نقل از فارس؛ از نخستین روزهای مهر، که هم‌زمان با آغاز سال تحصیلی و فعالیت آموزش و پرورش در سال جدید بود، منزل امام‌خمینی(ره) در نجف، در محاصره قوای نظامی دولت عراق قرار گرفت. دلیل این فشار و محاصره منزل امام(ره) در نجف‌اشرف، فشار دولت ایران به عراق برای محدود کردن ارتباط ایشان با مبارزان نهضت اسلامی بود.

دولت عراق نیز که از وقوع حوادث انقلابی در کشور همسایه‌اش ایران در هراس بود، در آن زمان روابط خوبی با تهران برقرار کرده بود، برای خشنودی حکومت ایران در اول مهر ماه دستور داد ضمن محاصره منزل امام خمینی(ره) از هرگونه تماس و ارتباط ایشان با خبرنگاران و دیگر افرادی که از ایران می‌آیند، جلوگیری کرده و از رفت‌وآمد مردم با منزل ایشان ممانعت کنند. این محاصره که از آغاز مهر تا نیمه دوم این ماه به‌طول انجامید، موج جدیدی از اعتراض‌ها، نارضایتی‌ها و تظاهرات‌های مردمی را در سراسر ایران به‌دنبال داشت. مردم شهر کرمانشاه نیز که در جوار مرز عراق بودند و شهرشان از جمله کانون‌های مهم اطلاع از اوضاع و احوال عتبات‌عالیات برای مردم ایران به‌شمار می‌رفت، بلافاصله از این موضوع مطلع شدند. روحانیان، علما، دانش‌آموزان، معلمان، بازاریان، تجار و طبقات مختلف مردم به نشانه اعتراض به این حرکتِ دولت عراق، در کرمانشاه اجتماعات اعتراض‌آمیزی برپا کردند.



در کتاب "انقلاب اسلامی در کرمانشاه" که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده درباره وقایع مهر ماه سال 57 در کرمانشاه که به‌دنبال محاصره منزل امام(ره) در نجف رخ داد و سرآغاز دوره جدیدی از تنش‌ها، برخوردهای خیابانی، تظاهرات‌های گسترده و اعتصابات وسیع در کرمانشاه شد آمده است: پس از حرکت حضرت امام(ره) از نجف به‌سوی کویت و سپس عزیمت به‌سوی فرانسه، تنش‌ها و تظاهرات گسترده  در کرمانشاه گسترش یافت و روزبه‌روز بر این ناآرامی‌ها و شورش‌های انقلابی در کرمانشاه و شهرهای تابعه آن افزوده می‌شد؛ به‌گونه‌ای که تا بهمن 1357 به‌صورت آتشفشانی فعال، تاروپود قدرت خودکامه رژیم را در خود ذوب کرد.

نخستین واکنش‌ها به این امر در میان معلمان و روحانیان در لحظات حساس آغاز سال تحصیلی شروع شد و پس از چند روز به یک سلسله اعتصابات گسترده از سوی معلمان و دانش‌آموزان در سراسر کرمانشاه، شهرهای شاه‌آباد غرب، کنگاور، قصرشیرین و سرپل‌ذهاب تبدیل شد.
 
*تحصن فرهنگیان کرمانشاه

روز هشتم مهر ماه سال 1357 جمعی از معلمان و فرهنگیان کرمانشاه با توجه به گسترش اعتراض‌های مردمی و فراهم شدن زمینه‌های سیاسی و اجتماعی برای تداوم اعتراض‌های قبلی و تشکیل کانونی صنفی ـ به‌عنوان یک محملی برای فعالیت‌های فکری، فرهنگی و سیاسی ـ دست به اعتراض زدند. بدین منظور آنان اجتماعی در اداره‌کل آموزش و پرورش کرمانشاهان تشکیل دادند و در این اجتماع ضمن ابراز نارضایتی از وضع موجود، خواستار تشکیل سریع کانونی به‌نام «کانون آزاد معلمان کرمانشاه» شدند. دلیل عمده این تظاهرات و تحصن علاوه بر نارضایتی معلمان، اعتراض به در اختیار نگذاشتن تالار آموزش و پرورش برای بحث درباره تشکیل کانون معلمان بود که چند روز پیش از این اعتصاب، معلمان مذکور مجبور شده بودند جلسه‌ خود را در خیابان‌های جلوی این تالار برگزار کنند. «پس از برگزاری این اعتصابات و تظاهرات‌ها از سوی معلمان، مدارس را تعطیل کردند. ناآرامی در مدارس گسترش یافت و دانش‌آموزان نیز به خیابان‌ها ریختند. فرهنگیان شهرهای کرند و شاه‌آباد غرب ـ از توابع استان کرمانشاهان ـ نیز اعتصاب کردند که تا روز نهم مهر در سراسر کرمانشاه ادامه داشت».


معلمان شهرستان قصرشیرین نیز در اداره آموزش و پرورش این شهرستان تجمع کردند و دست به اعتصاب زدند. این آموزگاران خواسته‌های خود را در چارچوب قانون تشریح کردند. اعتصاب آنان تا روز یازدهم مهر ادامه یافت که درگیری‌هایی در روزهای نهم و یازدهم مهر ماه به‌وقوع پیوست. تظاهرات مردمی روز نهم مهر، در اعتراض به محاصره منزل امام‌خمینی(ره) در نجف‌اشرف به‌وسیله پلیس عراق صورت گرفته بود. این تظاهرات به خاک و خون کشیده شد و در درگیری که میان پلیس و مردم کرمانشاه صورت گرفت، عده زیادی مجروح و تعدادی نیز کشته شدند. این مسئله، اعتصاب معلمان را در سراسر کرمانشاه گسترده‌تر، و توقف اعتصابات را با مشکل روبه‌رو کرد.
 
*تظاهرات سراسری مردم کرمانشاه علیه رژیم پهلوی

از نخستین ساعات نهم مهر ماه سال 57، کرمانشاه حال و هوای دیگری یافت. اخبار ایجاد محدودیت برای حضرت امام خمینی(ره) در نجف موجب شد که رهبران روحانی در شهرهای مختلف سراسر کشور دست به فراخوانی عمومی بزنند و از مردم دعوت کنند در پاسخ به محدودیت‌های مذکور به حمایت از امام راحل برخیزند. به‌دنبال این فراخوان، که با هماهنگی رهبران مذهبی و روحانی صورت گرفت، سراسر کشور عرصه تظاهرات، اعتصابات و میتینگ‌های اعتراض‌آمیز شد.

رهبران روحانی و مذهبی کرمانشاه نیز مقدمات اعتراضی گسترده را در شهر فراهم کردند و از آغاز روز یک‌شنبه، هماهنگی‌های لازم برای یک اجتماع عظیم مردمی تدارک دیده شد. مردم بعدازظهر، اندک‌اندک در اطراف مسجد آیت‌الله بروجردی و مساجد جامع کرمانشاه گردهم آمدند. تجمع اجتماع‌کنندگان به‌حدی گسترده شد که خیابان‌ها و مسیرهای منتهی به مسجد آیت‌الله بروجردی مملو از جمعیت گسترده‌ای بود که هر لحظه بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شد. کلانتری‌های کرمانشاه و لشکر مستقر در آن منطقه برای کنترل تظاهرکنندگان به حالت آماده‌باش کامل درآمده بودند.

اجتماع‌کنندگان خواستار رفع محاصره‌ منزل امام راحل در نجف‌اشرف بودند. روحانیان بزرگ کرمانشاه، آیت‌الله جلیلی، آیت‌الله اشرفی‌اصفهانی، آیت‌الله مجتبی حاج‌آخوند و آیت‌الله میبدی نیز در میان اجتماع‌کنندگان حضور داشتند. پس از گسترش اجتماع مردم، راهپیمایی و تظاهرات به‌سوی خیابان‌های منتهی به مسجد جامع شروع شد. تظاهرکنندگان در حالی که شعارهای تندی علیه رژیم می‌دادند، با پلیس که در خیابان‌ها و جلوی درب ساختمان‌ها، مراکز دولتی، اداری، بانک‌ها و سینماها مستقر بود، درگیر شدند. درگیری شدید به تیراندازی پلیس به سوی تظاهرکنندگان منجر شد. تیراندازی پلیس به‌منظور ایجاد آرامش و سرکوب تظاهرکنندگان بر خشم مردم افزوده‌تر کرد و درگیری خونینی آغاز شد. مردم خشمگین کرمانشاه در حالی که با چوب، چماق و سنگ به پلیس حمله می‌کردند، با مواد آتش‌زا و سنگ شیشه بانک‌ها، ادارات دولتی، مراکز فساد و فحشا و مشروب‌فروشی‌ها را شکستند و برخی از آن‌ها را نیز به آتش کشیدند. دامنه درگیری و جنگ‌ و گریز مردم و پلیس در خیابان‌های اصلی و مرکزی شهر و ساختمان استانداری کرمانشاه بیش از پنج ساعت به‌طول انجامید و تظاهرکنندگان تا نیمه شب با مأموران امنیتی و انتظامی زدوخورد داشتند.

در نتیجه این درگیری، که از ساعت 6 عصر تا نیمه‌شب ادامه داشت، سه نفر از مردم کرمانشاه شهید و حدود 30 نفر نیز به‌شدت مجروح شدند. همچنین تعدادی از مأموران نظامی، که به مقابله با تظاهرکنندگان پرداخته بودند، زخمی شدند. تظاهرات نهم مهر ماه که در سراسر کشور به‌صورت اعتصاب گسترده‌ای درآمده بود، در اخبار و گزارش‌های خبری رادیوهای خارجی و مطبوعات دیگر کشورها بازتاب گسترده‌ای یافت. بنا به گزارش رادیو لندن گسترده‌ترین و خشونت‌بارترین این تظاهرات‌ها و اعتصابات در کرمانشاه روی داده بود. در بخش خبری رادیو لندن آمده بود:

«تظاهرات روز یکشنبه در یازده شهر ایران، یازده کشته و تعداد زیادی زخمی برجای گذاشت. شدیدترین حوادث در کرمانشاه واقع در نزدیکی مرز عراق به‌وقوع پیوست که طی آن شهر از شامگاه تا نیمه‌شب دست‌خوش اغتشاشات بود و چهار کشته و خرابی‌های فراوان به بار آمد.... از تاریخ برخورد خونین روز هشتم سپتامبر ]17 شهریور[ تهران، این نخستین باری است که خشونت در کشور مشاهده می‌شود».

رادیو کلن آلمان نیز در بخش گزارش‌های خبری خود ضمن اشاره به درگیری‌های وسیع روز نهم مهر ماه، درباره‌ گسترش اعتصابات و تظاهرات مردم کرمانشاه و میزان دستگیر‌شدگان در تظاهرات این روز عنوان کرد: «در اثر شورش اخیر در هفت شهر ایران دست کم 6 نفر کشته شدند. بزرگ‌ترین تظاهرات در کرمانشاه صورت گرفت و بیش از 100 نفر از مخالفان رژیم دستگیر شدند».

تعداد تظاهرکنندگان نهم مهر در کرمانشاه حدود هشت تا 10 هزار نفر برآورد شده بود. علاوه بر این تظاهرکنندگان، معلمان کرمانشاه نیز در تجمعی آرام در مقابل اداره‌‌کل آموزش و پرورش استان کرمانشاه خواستار رعایت حریم آزادی و تشکیل کانون‌های آزاد برای معلمان شدند.

اخبار تظاهرات خونین کرمانشاه در مطبوعات داخلی نیز بازتاب گسترده‌ای یافت. روزنامه‌ اطلاعات شرح مفصلی از ماوقع حوادث کرمانشاه در روز دهم مهر نگاشت: «در تظاهرات کرمانشاه 34 نفر کشته و مجروح شدند. کرمانشاه، خبرنگار اطلاعات: در تظاهرات دیشب کرمانشاه سه نفر کشته و 31 نفر از جمله 6 مأمور پلیس مجروح شدند. ساعت 4 بعدازظهر دیروز، تظاهرکنندگان به‌تدریج در مسجد آیت‌الله بروجردی کرمانشاه گردهم آمدند و در مدت کمتر از یک‌ساعت مسجد و خیابان‌های اطراف آن پر از جمعیت شد. این گروه که به‌عنوان اعتراض به محاصره‌ منزل آیت‌الله‌العظمی خمینی در نجف‌اشرف در مسجد گرد آمده بودند، به‌وسیله‌ روحانیان عالی‌قدر کرمانشاه دعوت به آرامش شدند و ساعت 6 بعدازظهر دیروز، این گروه با دادن شعار به راهپیمایی پرداختند.

تظاهرکنندگان، که قصد رفتن از مسجد آیت‌الله بروجردی به مسجد جامع کرمانشاه را داشتند، در مسیر حرکت خود با پرتاب سنگ به ساختمان استانداری کرمانشاه حمله کردند. در مقابل ساختمان استانداری پلیس با پرتاب گاز اشک‌آور سعی در متفرق‌کردن تظاهرکنندگان داشت. زدوخورد مأموران و تظاهرکنندگان تا ساعت 11 دیشب ادامه داشت و در این میان سه نفر بر اثر تیراندازی کشته شدند و 25 نفر به‌سختی آسیب دیدند که اکنون در بیمارستان 200 تخت‌خوابی کرمانشاه بستری هستند.

همچنین 6 تن از مأموران انتظامی جراحات سطحی برداشتند. 9 شعبه بانک که به‌وسیله تظاهرکنندگان به آتش کشیده شد، شعبه بانک‌های ایران و هلند، ایران‌شهر، عمران، پارس، سپه، صادرات و ملی است. همچنین علاوه بر آتش‌زدن 9 شعبه بانک و سینما «دیانا» کرمانشاه، تظاهرکنندگان چندین مغازه و مشروب‌فروشی را هم به آتش کشیدند. در این تظاهرات بیش از هشت هزار نفر شرکت داشتند و امروز نیز بیش از هشتاد درصد مغازه‌های کرمانشاه تعطیل بود. در ضمن براساس ]گزارش[ خبرنگار اطلاعات در کرمانشاه دیروز معلمان کرمانشاه اجتماعی در اداره‌کل آموزش و پرورش کرمانشاه [داشته] و خواستار تشکیل کانون آزاد معلمان شدند. آنان چند روز پیش برای بحث پیرامون تشکیل این کانون به‌سوی تالار آموزش و پرورش رفتند و هنگامی که با درهای بسته روبه‌رو شدند، در سطح پیاده‌رو در خیابان جلسه‌ خود را تشکیل دادند. گفته می‌شود دلیل اجتماع معلمان که حالت اعتصاب دارند، در اختیار نگذاشتن تالار آموزش و پرورش برای بحث پیرامون کانون معلمان است. به‌دنبال اعتصاب معلمان، مدارس کرمانشاه نیز دیروز تعطیل بود».

انتهای پیام